De eikenprocessierups, liefkozend EPR genoemd, geeft door heel Nederland problemen die zelfs tot schade leiden. In Hengelo (OV) heeft een hondenfokster de gemeente aangesproken omdat haar reu verwond is en een tijd geen teefjes kan dekken. Zij mist daardoor inkomen. Ook is denkbaar dat campings, zwembaden en sportvelden deels moeten sluiten en horecaondernemers terrassen moeten sluiten om te voorkomen dat hun gasten jeuk krijgen. Er wordt vaak op de gemeente gemopperd, maar vergis u niet: ook burgers en ondernemingen kunnen, als eigenaren van eiken, met claims geconfronteerd worden.
Zorgplicht
In een pas deze week gepubliceerde uitspraak van de rechtbank in Roermond uit 2005 blijkt dat de gemeente als eigenaar van een eik met EPR, en dus niet als overheid, een zorgplicht heeft met betrekking tot het bestrijden van de beestjes vanwege de gezondheidsrisico’s die zij met zich meebrengen. Dit geldt ook als de eigenaar op zichzelf niet verantwoordelijk is voor het ontstaan van het gevaar. Die zorgplicht bevat ook het nemen van voorzorgsmaatregelen. De eigenaar is wel vrij in de keuze van de maatregel, mits deze maar zorgvuldig wordt gemaakt.
Omdat sprake is van een verhoogd gevaar moet volgens de rechtbank gestreefd worden naar afdoende preventieve maatregelen ter voorkoming van het gevaar. Als dit niet mogelijk of bezwaarlijk is, dient op voldoende effectieve wijze voor het gevaar te worden gewaarschuwd. Daarbij is van doorslaggevende betekenis of te verwachten is dat de waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor het gevaar wordt vermeden.
Maatregelen op uw kosten
Het is zelfs zo dat de gemeente op grond van de regels betreffende de “zindelijke staat van bouwwerken, open erven en terreinen” uit het Bouwbesluit burgers kan dwingen tot het nemen van maatregelen op straffe van verbeurte van een dwangsom. Ook kan zij via de zogenaamde bestuursdwang, zelf maatregelen nemen op uw kosten. Dat laatste valt overigens nog wel mee als het verwijderen van de rupsen vooral in het algemeen belang gebeurt en u geen schuld heeft aan het ontstaan van de overlast.
In alle gevallen is de vraag van belang of de maatregelen in redelijkheid gevergd kunnen worden en of zij mogelijk zijn. Voor eigenaren van grote gebieden met veel bomen, zoals gemeenten of boeren, ligt dat anders dan voor een bedrijf met twee eiken op de parkeerplaats. De eersten zullen beleidsmatig moeten controleren en bij het bestrijden prioriteiten moeten stellen die redelijk zijn. De laatsten zullen concreet moeten controleren en ingrijpen. Natuurlijk moet er dan ook nog een bestrijder beschikbaar zijn, en dat schijnt op het moment problematisch te zijn. Als bestrijding niet mogelijk is, dan moet er afdoende gewaarschuwd worden om verdere schade te voorkomen.
Aansprakelijk zijn
Het schijnt bij de EPR zo te zijn dat deze in een vroeg stadium redelijk bestreden kan worden, maar dat dit in een later stadium lastiger is en dat de gevolgen nog jaren kunnen aanhouden. Een eikeneigenaar moet dan zodra hij weet dat de EPR aanwezig is, in het redelijke, maatregelen nemen zolang dat kan. Als hij dit achterwege laat kan het zijn dat hij in een later stadium aansprakelijk is voor de door anderen te lijden schade, zoals de winstderving van een naburig café dat zijn terras moet sluiten.
Afhankelijk van de omvang van het risico en de aard en omvang van het gevaar moet een eigenaar maatregelen nemen die in dat licht in redelijkheid van hem gevraagd kunnen worden. Als hij die achterwege laat is hij aansprakelijk voor de schade die zijn nalaten veroorzaakt.
Verhaal van die schade, of het verweer tegen een claim, is niet altijd even eenvoudig. JPR Advocaten kan u hierin bijstaan.
Vera Rhebergen-Vaags
Paul Schepel
Bo Simmelink