Corona en de vertraagde overheid – Overmacht of niet?

Business as usual of overmacht?

Beslistermijnen

Termijnen zijn een saai en oninteressant onderwerp totdat je als aannemer je spullen te laat geleverd krijgt of een noodzakelijke vergunning op zich laat wachten en het werk niet kan starten.

Net als het bedrijfsleven wordt ook de overheid gehinderd door het coronavirus. Besluitvorming is trager en dat heeft gevolgen. Net als bedrijven doet ook de overheid in deze tijd vaak een beroep op “overmacht”. De vraag is echter of daar genoegen mee moet worden genomen.

Uitstel

De wet bepaalt dat een beschikking gegeven dient te worden binnen de wettelijke termijn of, als deze ontbreekt, binnen een redelijke termijn. Die redelijke termijn is in elk geval na acht weken verstreken (art. 4:13 Awb). De redelijke, niet wettelijk voorgeschreven, termijn kan verlengd worden door het betreffende orgaan, maar dat moet wel binnen de eerste termijn gebeuren onder vermelding van een nieuwe termijn. In beginsel is daarna geen nieuwe verlenging mogelijk.

Ook de wettelijke termijnen kunnen verlengd worden, maar alleen onder in de wet genoemde omstandigheden.
Eén daarvan is “overmacht” (art. 4:15 Awb). Van overmacht is sprake als het bestuursorgaan feitelijk verhinderd is een besluit te nemen op grond van abnormale onvoorziene omstandigheden buiten toedoen van het orgaan. Dan gaat het dus niet om onderbezetting met carnaval, regulier ziekteverzuim of complexiteit van de zaak.

Gevolgen van overschrijding

a. Positief besluit
Soms bepaalt de wet dat bij een termijnoverschrijding automatisch een voor de aanvrager positief besluit volgt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een reguliere omgevingsvergunning voor het bouwen (art. 3.9 Wabo). Let wel op dat tegenstanders bezwaar kunnen maken vanaf dat het besluit bekend is gemaakt. Om te voorkomen dat dit jaren later nog kan, is het mogelijk het orgaan tot bekendmaking te dwingen. Voor de bouwvergunning is bekendmaking zelfs nodig om het van kracht te laten worden. (art. 4:20a Awb en verder)

b. Dwangsom
In andere gevallen moet de aanvrager het betreffende orgaan in gebreke stellen en een termijn van twee weken gunnen om alsnog een besluit te nemen. Daarna kan hij bij de rechter verzoeken het orgaan te dwingen een besluit te nemen. Ook loopt vanaf dat moment een dwangsom die aan hem betaald moet worden. Dit is een paar tientjes per dag tot een maximum van €1442,-. De rechter kan een hogere dwangsom opleggen.

Schade

Als een vergunning te laat wordt afgegeven, levert dat vaak schade op. Toch is niet elke termijnoverschrijding onrechtmatig en ontstaat daardoor niet altijd een recht op schadevergoeding. Daarvoor is meer nodig, zoals bijvoorbeeld een erg lange vertraging of grote belangen bij de aanvrager die het orgaan kende. Zie bijvoorbeeld de uitspraak die de Hoge Raad deed op 15 maart 2019. De rechter vindt dat de wettelijke termijnen er vooral zijn om de overheid tot spoed te manen en niet om schade voor ondernemers te voorkomen. Daar kan je natuurlijk iets van vinden…

Corona

De vraag is nu of de corona problemen overmacht vormen op grond waarvan de overheid besluiten mag uitstellen.
Het antwoord is nee. Het is immers gewoon mogelijk het voor een besluit noodzakelijke werk te verrichten. Het is niet verboden op kantoren te werken. Daarnaast kan iedereen thuis werken en kan zelfs thuis vergaderd worden, overheden kunnen bij hun ambtenaren thuis faciliteiten ter beschikking stellen.

Met de “Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming provincies, gemeenten, waterschappen en openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba” die op 9 april in werking is getreden tot 1 september, kunnen zelfs de volksvertegenwoordigingen digitaal vergaderen.

In vergunningenland is het dus business as usual, altijd trager dan u wenst. JPR Advocaten denkt mee, pakt aan en lost op. Ook als uw vergunning lang op zich laat wachten.