De regel rondom bindend advies

Wat moeten bindend adviseurs doen om een goed advies te geven? Wat kan je doen tegen een bindend advies dat niet deugt? Daarover heeft de Hoge Raad onlangs een belangrijke uitspraak gedaan.

Wat is een bindend advies?

Partijen kunnen in een overeenkomst afspreken in geval van een geschil een onafhankelijke derde de knoop doorhakt en zij zich dan aan dat advies zullen houden. Dat advies bindt partijen dus.

Voorbeelden van bindend advies

• In een huurovereenkomst spreken partijen af dat de huurder het gehuurde op een gegeven moment mag kopen tegen een bepaalde prijs. Die prijs wordt vastgesteld door een of meer taxateurs;
• Binnen een maatschap of vennootschap onder firma spreken partijen af dat als zij het niet eens worden over de jaarrekening een accountant deze zal vaststellen.

Het verschil met arbitrage is dat arbitrage een vorm van particuliere rechtspraak is. De uitkomst komt in een arbitraal vonnis te staan. Dat vonnis krijgt met een verlof tot tenuitvoerlegging van de voorzieningenrechter dezelfde kracht als een vonnis van de rechter. 

Een bindend advies is geen vonnis. Om nakoming van een bindend advies te krijgen moet je dus een gewone civiele procedure voeren. De rechter gaat het werk van een bindend adviseur echter niet overdoen. 

Voor arbitrage staan een aantal regels in de wet; voor bindend advies slechts één. Over die ene regel heeft de Hoge Raad een nadere uitleg gegeven in de volgende zaak.

Wat was hier aan de hand?

Verhuurder verhuurt bedrijfsruimte aan een huurder. De bedrijfsruimte bestaat uit een kale loods met bijbehorend terrein. Zij spreken af dat de huurder daarin kantoorruimte met de nodige voorzieningen mag aanbrengen. Bij het einde van de huur zal de huurder deze inrichting niet wegnemen. De verhuurder moet de waardevermeerdering van het pand aan de huurder vergoeden. Als zij het daarover niet eens kunnen worden zal het bedrag worden bepaald door een onafhankelijke deskundige.

Op een gegeven moment wil de huurder het pand niet langer huren. Huurder en verhuurder worden het niet eens over het bedrag van de waardevermeerdering. Zij maken vervolgens afspraken over de benoeming van onafhankelijke taxateurs.

Die taxateurs brengen advies uit. De verhuurder is het daar niet mee eens. Vervolgens begint de huurder een procedure om betaling van het vastgestelde bedrag te krijgen. 
De verhuurder eist daartegenover dat het advies wordt vernietigd, omdat de taxateurs informatie van de huurder hebben gebruikt waarover hij niets heeft kunnen zeggen. Hij heeft ook geen conceptrapport van de taxateurs gekregen en de huurder wel. Verder meent hij dat rekening moet worden gehouden met de afschrijving van de investeringen door de huurder.

Hoe luidt die ene regel in de wet?

De wet zegt dat een dergelijke afspraak over een bindend advies een vaststellingsovereenkomst oplevert. Partijen zijn daaraan gebonden, tenzij dat ‘naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar’ zou zijn. Dat betekent dat niet iedere fout maakt dat partijen niet gebonden zijn. Maar dat is wel het geval als het de spuigaten uitloopt. Het moet dus om ernstige gebreken gaan. Daarbij kan het ook gaan om fouten in de manier waarop het bindend advies tot stand is gekomen (de procedure).

Beginsel van hoor en wederhoor

Een van de belangrijkste grondregels van ons procesrecht is het beginsel van hoor en wederhoor. De rechter moet naar alle partijen luisteren en mag alleen rekening houden met stellingen van een partij waarop de andere partijen hebben kunnen reageren. Een procedure waarin dat niet gebeurt is niet eerlijk . Dat geldt voor alle soorten procedures. Zo kan de rechter een arbitraal vonnis vernietigen als arbiters het beginsel van hoor en wederhoor niet in acht hebben genomen.

Wat vond de Hoge Raad?

De Hoge Raad past deze regel ook toe op bindend adviseurs. Zij moeten zich dus onafhankelijk opstellen van hun opdrachtgevers. Verder moeten zij rekening houden met de belangen van alle opdrachtgevers. Dat betekent dat zij geen gebruik mogen maken van informatie van een partij waar de andere partij niet op heeft kunnen reageren. Verder betekent het dat de adviseurs aan alle partijen tegelijkertijd een conceptrapport moeten sturen. Partijen moeten dezelfde gelegenheid krijgen daarop te reageren. Uitzonderingen zijn denkbaar, maar daar moet dan wel een goede reden voor zijn.

De verhuurder krijgt dus gelijk. De taxateurs hadden gebruikt gemaakt van informatie van de huurder over de bestrating van het erf en alleen de huurder had een conceptrapport gekregen. Die gebreken in de procedure waren zo fundamenteel dat de verhuurder niet gebonden was aan het advies. Na vier jaar procederen zijn partijen terug bij af en wordt de meerwaarde opnieuw getaxeerd. Hopelijk gebeurt dat nu beter.

Vragen over bindend advies? Wij helpen je graag.