Geheim is geheim... of niet?

Paul Schepel

Informatieplicht versus beroepsgeheim

Voor de Belastingdienst blijft weinig geheim. Iedereen die informatie heeft die van belang is voor de belasting bij een derde moet die informatie aan de Belastingdienst geven. Banken bijvoorbeeld moeten jaarlijks de saldi van alle rekeningen opgeven.

Artsen, geestelijken, notarissen en advocaten hebben echter een beroepsgeheim. Zij moeten geheim houden wat hen is toevertrouwd. Maar hoe zit het met de Belastingdienst? Dit beroepsgeheim geldt ook jegens de Belastingdienst, zo staat in de wet. Hoe verhouden de informatieplicht en het beroepsgeheim zich tot elkaar?

Derdengelden

Advocaten en notarissen krijgen vaak geld ten behoeve van cliënten. Een advocaat incasseert bijvoorbeeld een rekening voor zijn cliënt; een notaris zorgt voor de overdracht van onroerend goed. Soms gaat het om zwart geld. De Belastingdienst wil dan maar wat graag weten waar dat geld vandaan komt en waar het naartoe gaat.

Het proces rondom geld bij KB-Lux

De Belastingdienst heeft jaren geleden informatie gekregen over bankrekeningen van Nederlanders bij KB-Lux, een bank in Luxemburg. Vaak ging het daarbij om zwart geld waar de Belastingdienst niet van wist. Een mevrouw had een fors bedrag (ruim vier ton) op haar bankrekening bij KB-Lux staan. Toen de Belastingdienst daarachter kwam, maakte zij dat geld over naar de bankrekening van de stichting derdengelden van haar advocaat. Deze stond mevrouw bij in procedures tegen de Belastingdienst. De Belastingdienst eiste van de advocaat informatie over alle betalingen aan en door de stichting beheer derdengelden ten behoeve van de cliënt.

Wat vond de rechter?

In eerste instantie verloor de Belastingdienst een kort geding tegen de advocaat. In hoger beroep moest de advocaat van het gerechtshof echter het saldo aan het eind van elk kalenderjaar opgegeven. Hij hoefde echter niet te vertellen waar het geld vandaan kwam of was heengegaan. De Hoge Raad, onze hoogste rechter, was het daarmee eens. De advocaat krijgt de informatie over het geld als advocaat en dat valt onder zijn beroepsgeheim. Een beetje geheim is ook geheim, aldus de Hoge Raad.

Niet bankieren met derdengelden

De Hoge Raad voegt daar wel wat aan toe. Een advocaat mag alleen gelden ten behoeve van derden ontvangen als dat verband houdt met de zaak van zijn cliënt. Dat betekent dat de cliënt niet zomaar geld aan de advocaat mag overmaken om dat buiten het zicht van anderen te houden. De advocaat mag het geld alleen aan derden overmaken als dat in die zaak thuishoort. De cliënt mag bijvoorbeeld geld aan zijn advocaat overmaken om door te betalen aan zijn tegenpartij in die zaak. Willekeurige derden betalen is er dus niet bij. De cliënt mag zijn advocaat dus niet gebruiken als bank. De deken van de Orde van Advocaten ziet daarop toe. Jegens hem heeft de advocaat geen beroepsgeheim.

Hetzelfde geldt voor de notaris. Daar is de toezichthouder het Bureau Financieel Toezicht.

Wet ter voorkoming van witwassen en het financieren van terrorisme (Wwft)

Als een advocaat adviseert over vennootschappen of transacties in onroerend goed is de Wwft op hem van toepassing. Hetzelfde geldt als hij geld voor de cliënt beheert. In dat geval moet hij ongebruikelijke transacties melden bij de Financial Intelligence Unit. Het beroepsgeheim geldt dan niet. Notarissen vallen altijd onder de Wwft. Zij moeten ongebruikelijke transacties altijd melden.