Hogere rechter stelt privacywaakhond in het ongelijk over het gerechtvaardigde belang van VoetbalTV

Mag VoetbalTV opnames van amateurvoetballers publiceren? Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is daarvoor geen gerechtvaardigd belang. Zij legde een boete op aan de streamingservice van € 575.000. VoetbalTV komt tegen deze boete op. Een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geeft VoetbalTV gelijk.

De achtergrond van de zaak

Het online videoplatform VoetbalTV maakt in samenwerking met Talpa en de KNVB opnames van amateurvoetbalwedstrijden. Dit gebeurt in opdracht van de betreffende voetbalclubs. De video’s publiceert VoetbalTV op haar website. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft hierom in 2020 aan de streamingservice een boete van €575.000 opgelegd. De AP meende dat VoetbalTV geen gerechtvaardigd belang had om persoonsgegevens van amateurvoetballers te verwerken. Daar was VoetbalTV het niet mee eens. Dit geschil heeft tot tweemaal toe (in 2020 en in 2022) tot een procedure bij de rechter geleid. VoetbalTV heeft in beide gevallen het laatste woord gekregen.

Wat was er aan de hand?

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is duidelijk over de verwerking van persoonsgegevens. Deze moeten berusten op ten minste een van de zes in de privacywet opgenomen grondslagen. Eén van die grondslagen is een gerechtvaardigd belang voor de verwerking. De AP heeft altijd aangegeven dat een gerechtvaardigd belang niet zuiver commercieel van aard mag zijn.

Volgens de AP was het belang van VoetbalTV om de wedstrijden te kunnen opnemen en publiceren daarentegen wél zuiver commercieel van aard. De AP heeft daarom aan de streamingdienst een boete van ruim een half miljoen euro opgelegd. Volgens de AP moet een gerechtvaardigd belang te herleiden zijn uit de wet. Pas dan kan een partij zich daarop beroepen.

VoetbalTV ging in beroep bij de Rechtbank Midden-Nederland

Het (amateur)voetbalplatform was het niet eens met de boete van de AP. Zij legde de kwestie daarom bij de rechter neer. VoetbalTV meende dat zij niet alleen een commercieel belang had. Zij zien ook een belang bij het stimuleren van de betrokkenheid van voetballiefhebbers. Daarnaast zijn er technische analyses en de mogelijkheid om de wedstrijden te kunnen zien.

De rechtbank stelde VoetbalTV in het gelijk. Volgens de rechtsspreker had de AP een verkeerde voorstelling van zaken. De stelling dat een gerechtvaardigd belang gebaseerd moet zijn op een belang uit de wet klopt niet. Dit standpunt komt namelijk niet naar voren in de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie. Ook vindt het geen aansluiting op heersende interpretaties van het begrip. Door deze misvatting besloot de rechtbank dat er geen sprake was van een zuiver commercieel belang. De door VoetbalTV aangevoerde belangen waren wel degelijk gerechtvaardigd. De boete werd van de hand gewezen.

De AP kon zich niet vinden in het besluit van de rechtbank

De toezichthouder is tegen de uitspraak van de rechter in hoger beroep gegaan. Dit gebeurde bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS). Zij meende dat het belang van VoetbalTV wel degelijk zuiver commercieel van aard was. De Afdeling bestuursrechtspraak baseerde zich op Europese jurisprudentie en noemde drie voorwaarden. Om het gerechtvaardigde belang als grondslag voor persoonsgegevensverwerking te nemen, zijn deze voorwaarden nodig:

• er moet sprake zijn van een gerechtvaardigd belang;
• de verwerking van persoonsgegevens moet noodzakelijk, proportioneel en subsidiair zijn in het licht van het te waarborgen belang;
• de verwerkingsverantwoordelijke houdt daarbij rekening met het belang van de betrokkene.

De ABRvS benadrukt in dit arrest dat een partij zelf mag bepalen wat het belang is dat de partij via haar werkzaamheden probeert te behartigen. De bevoegdheid van de privacywaakhond is in dit kader beperkt. Zij controleert of de uitgevoerde werkzaamheden daadwerkelijk plaatsvinden om aan dat belang te kunnen voldoen. De hogere rechter onderstreept het vonnis van de Rechtbank Midden-Nederland. De lagere rechter heeft correct gesteld dat VoetbalTV niet enkel een zuiver commercieel belang had. De AP heeft de door VoetbalTV voorgedragen belangen ten onrechte niet meegenomen in haar besluit. Deze boete kon derhalve niet overeind worden gehouden.

Gerechtvaardigd belang kan een breed begrip zijn

Tot en met dit arrest speelde de vraag of zuiver commerciële belangen écht niet als gerechtvaardigde belangen konden fungeren. De uitspraak van de lagere rechtbank leek te impliceren dat commerciële belangen tevens gerechtvaardigd kunnen zijn. De hogere rechter weigerde zich hierover te buigen. Het uitgangspunt van de AP blijft dus, tot het tegendeel is bewezen, gewoon gelden.

Deze ontwikkeling laat zien dat het gerechtvaardigd belang een breed begrip kan zijn. Door interpretatie kunnen verwerkers van persoonsgegevens hun belangen op verschillende wijzen invullen. De AP zal natuurlijk nog altijd controleren of die invulling eerlijk is. Maar zij mag die invulling niet zelfstandig uitvoeren.

Heeft u vragen over de verwerking van persoonsgegevens? Bijvoorbeeld of een verwerking in lijn met de AVG is? Neem dan contact op met een van onze advocaten.