Merkinbreuk bij gebruik EAN-nummers?

Een EAN-nummer is een productspecifiek nummer dat verkopers op webwinkels gebruiken ter identificatie van producten. Op platforms als Bol.com en Amazon.nl wordt veel misbruik gemaakt van EAN-nummers. Sommige verkopers verkopen imitatieproducten of producten van inferieure kwaliteit als het originele product. Daardoor komt het voor dat consumenten op dergelijke platforms een product van een bepaald merk bestellen, een product van een ander merk (of een merkloos/generiek product) ontvangen. Van klanten ontvangen wij vaak de vraag of dit is toegestaan. Ook vragen zij zich af of dergelijke verkopers daarmee geen inbreuk maken op hun merken. In dit blogartikel ga ik nader op deze vragen in.

EAN-nummer aanvragen: zo werkt het

Eerst even wat achtergrondinformatie. De streepjescode en de nummerreeks eronder, het zogeheten European Article Number (EAN), zijn in het leven geroepen voor het efficiënter maken van het kassaproces, productherkenning en het inzichtelijker maken van de voorraad en verkoopcijfers. Het EAN-systeem is het Europese onderdeel van het overkoepelende universele systeem voor productherkenning. Dit heet het Global Trade Item Number-streepjescodesysteem (GTIN).

Wil een onderneming een nieuw product op de markt brengen? Dan kan deze een EAN-nummer aanvragen voor dat specifieke product. Het EAN-nummer is voor alle exemplaren van dat product hetzelfde. Belangrijk: het EAN-nummer is gebonden aan het product en niet aan de verkoper. Dit kan het helpen bij de vaststelling van de ‘echtheid’ van producten. Een concurrent die hetzelfde product verkoopt, mag het EAN-nummer van dit al bestaande product overnemen. Omdat de consument weet dat het om identieke producten gaat, kan hij de prijzen van concurrenten gemakkelijk vergelijken en namaakproducten kan ontwijken. Een andere kleur of andere aanpassingen vereisen de aanvraag van een nieuw EAN-nummer.

Handig voor webwinkels, maar gevoelig voor misbruik

In principe is het hebben van EAN-nummers niet verplicht. Maar vrijwel elke webwinkel eist dit wel van zijn verkopers. Voor het gebruik van EAN-nummers bestaat geen specifieke wetgeving. Vaak staan de regels over het gebruik van EAN-nummers in de algemene voorwaarden van een webwinkel.

Verkopen concurrerende verkopers alternatieve (imitatie/inferieure) producten onder dezelfde EAN-nummers? Dan wordt daarbij veelal gebruik gemaakt van EAN-nummers van producten die bovenaan de lijst staan bij verkoopplatforms. Dat komt omdat deze producten vaak beter verkopen. Een koper die via Bol.com een product bestelt kan dus een ander product ontvangen dan hij bestelt en wordt getoond op de bij dat product horende advertentie en foto’s. Vaak worden de (imitatie/inferieure) producten namelijk onder het EAN-nummer van de originele producten aangeboden. Maar dan wel voor een lagere prijs dan het originele product. Consumenten worden daardoor verleid om deze producten te kopen, niet wetende dat het om alternatieve producten gaat. De verkoper probeert dus mee te liften op het succes van het aan de EAN-nummer gekoppelde product. Deze werkwijze heeft in sommige gevallen serieuze gevolgen voor de verkoopcijfers. Net als voor de reputatie van de verkoper van het originele product (merkhouder).

Levert dit gebruik van EAN-nummers verkapt gebruik van de merken op?

Stand van zaken

Een uitspraak uit 2015 van de Rechtbank Gelderland schijnt enig licht op voornoemde vraag. In die zaak werd een EAN-nummer gebruikt voor een product dat niet identiek was. Het was wel concurrerend met het product waarvoor het EAN-nummer was uitgegeven. De eiser was van mening dat dit gebruik van het EAN-nummer onrechtmatig was. Met als reden dat het nodeloos verwarring bij het relevante publiek veroorzaakte. De rechter ging hierin mee ondanks dat er geen merk was geregistreerd door de eisende partij.

In 2020 deed ook de Rechtbank Oost-Brabant uitspraak in een zaak over het gebruik van een EAN-nummer door een concurrerende verkoper. In die zaak was het merk expliciet vermeld in de advertenties die waren gekoppeld aan EAN-nummers van zijn producten. Het merk was daardoor in zekere zin gekoppeld aan de EAN-nummers. Een concurrent die alternatieve producten van een ander merk aanbood, verwees naar dezelfde EAN-nummers voor haar producten.

Koppelen van het EAN-nummer aan de advertentie met het merk is essentieel volgens de rechtbank. Hierdoor kunnen het merk van de originele verkoper en het EAN-nummer niet los van elkaar gezien worden. Het gebruik van een EAN-nummer in een advertentie waarin een merk is opgenomen is volgens de rechtbank op één lijn te zetten met het gebruik van een merk van een product. Worden merkloze producten of producten van een ander merk onder die EAN-nummers aangeboden? Dan levert dat volgens de rechtbank dan ook merkinbreuk op. Wegens omstandigheden die aan eiser te wijten waren was in deze zaak echter geen sprake van merkinbreuk. In 2021 werd in ieder geval in twee zaken merkinbreuk aangenomen. Het ging hier over de verkoop van mondkapjes en oordopjes. Hierbij werden EAN-nummers gebruikt voor producten die niet identiek waren aan de mondkapjes van de advertentie.

Conclusie: niet toegestaan

Kortom, de jurisprudentie is vrij duidelijk. Het koppelen van alternatieve producten aan EAN-nummers van andere producten waarbij merken in de advertenties zijn vermeld, mag niet. Dit levert merkinbreuk op en is dus niet toegestaan. Ook het gebruik van EAN-nummers die niet zijn gekoppeld aan advertenties waarin merken zijn vermeld, kan onrechtmatig zijn. Dat is het geval als sprake is van nodeloos veroorzaakte verwarring bij het publiek. Bent u een verkoper wiens EAN-nummers worden misbruikt door concurrenten? Dan heeft u dus voldoende mogelijkheden om deze concurrenten aan te spreken. Door in dergelijke gevallen tijdig op te treden kunt u uw schade beperken en ervoor zorgen dat het inbreukmakende gebruik stopt. Wij helpen u daar graag bij.