Ontslag op staande voet: persoonlijke omstandigheden

De wet geeft de werkgever de mogelijkheid de werknemer op staande voet te ontslaan. Een ontslag op staande voet is een zeer ingrijpend middel. In de eerste blog van deze reeks benoemden we de ingrijpende gevolgen van een ontslag op staande voet en de noodzaak alert te zijn. In blog 2 is het vereiste ‘onverwijldheid’ toegelicht. In blog 3 zijn we dieper ingegaan op het vereiste van de ‘dringende reden’. In deze blog kijken we naar de ‘persoonlijke omstandigheden’.

De dringende reden in het licht van de persoonlijke omstandigheden

In blog 3 zijn wij ingegaan op de dringende reden. Er kan alleen sprake zijn van een dringende reden als de werknemer betrokken is bij een ernstige situatie. Zo ernstig dat in zijn algemeenheid sprake is van een dringende reden (objectief dringende reden). Daarnaast moet de ernstige situatie ook voor de betrokken werkgever als zeer ernstig worden ervaren. Zodra de werkgever kennis neemt van de ernstige situatie, moet de situatie zo zijn dat werkgever werknemer geen dag langer in dienst kan houden (subjectief dringende reden).

De dringende reden is eigenlijk maar één kant van de spreekwoordelijke medaille. De andere kant van de medaille wordt bepaald door de persoonlijke omstandigheden van werknemer. De rechter toetst de dringende reden namelijk altijd aan de hand van die persoonlijke omstandigheden.

De persoonlijke omstandigheden zijn geen apart geldigheidsvereiste voor een ontslag op staande voet. Ze spelen wel een belangrijke rol. Persoonlijke omstandigheden kunnen ertoe leiden dat een rechter het ontslag op staande voet niet in stand laat, ondanks dat op zichzelf sprake is van een ernstige situatie. Maar wat zijn dan deze persoonlijke omstandigheden?

Persoonlijke omstandigheden

De persoonlijke omstandigheden die bij een ontslag op staande voet moeten worden meegewogen zijn ruim. Niet alleen de aan het werk gerelateerde persoonlijke omstandigheden spelen een rol. Denk daarbij aan de aard en duur van de dienstbetrekking. En de wijze waarop een werknemer de dienstbetrekking heeft vervuld,. Ook overige persoonlijke omstandigheden zijn relevant. Zelfs omstandigheden die niets met het werk te maken hebben en in de privésfeer liggen. Denk hierbij aan een echtscheiding of het overlijden van een naaste familielid. Ook leeftijd van werknemer, financiële gevolgen van het ontslag en arbeidsmarktpositie spelen mee.

Alle persoonlijke omstandigheden die zich rondom het ontslag op staande voet voordeden wegen dus uiteindelijk mee. Dat geldt ook voor omstandigheden die redelijkerwijs voorzienbaar waren. In deze belangenafweging weegt de rechter hoe ernstig de gevolgen voor de werknemer van het ontslag op staande voet zijn. Dit wordt vergeleken met het belang van de werkgever bij een (directe) beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Bij zwaarwegende persoonlijke omstandigheden kan er geen geldig ontslag op staande voet worden gegeven. Een goed voorbeeld hiervan is de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland van 5 januari 2022. Wat was er hier aan de hand?

De feiten

Werkneemster is sinds 5 november 2001 in dienst bij werkgever. Op 25 november 2021 wordt zij door werkgever op staande voet ontslagen. Reden is dat zij zonder toestemming een doos tompouces uit de winkel had meegenomen, zonder hiervoor te betalen. Bij werkgever geldt er een bedrijfsrichtlijn waarin regels staan over het (niet) mogen meenemen van producten. Hier staan ook de gevolgen in als werknemer deze regels overtreedt. Werknemer was op de hoogte van deze bedrijfsrichtlijn. Toch heeft zij de doos tompouces meegenomen. Volgens haar omdat ze beschadigd waren en anders toch weggegooid zouden worden.

Oordeel rechtbank

De rechtbank oordeelt dat werkneemster haar verplichtingen uit de arbeidsovereenkomst op grove wijze heeft geschonden. Zij heeft de doos tompouces meegenomen zonder hiervoor te betalen en zonder toestemming. De rechter betrekt bij dit oordeel de omstandigheid dat werkneemster bekend was met het bedrijfsreglement. Daarin staat uitdrukkelijk opgeschreven dat het verboden is (beschadigde) goederen mee te nemen.

Maar ondanks deze schending vindt de rechter dat het ontslag op staande voet in dit geval niet gerechtvaardigd is. Dat komt door de persoonlijke omstandigheden. Werkneemster is ruim 20 jaar in dienst geweest bij werkgever en heeft altijd goed gefunctioneerd. Daarbij is werkneemster alleenstaand en erg afhankelijk van haar inkomen bij werkgever. Het ontslag op staande voet heeft dan ook ingrijpende gevolgen voor haar inkomenssituatie. Ook zal het voor werkneemster vanwege haar leeftijd en eenzijdig arbeidsverleden niet eenvoudig zijn om een andere, vergelijkbare baan te vinden. Vanwege deze persoonlijke omstandigheden oordeelt de rechtbank dat ontslag op staande voet een te zware maatregel is. De rechtbank vernietigt het ontslag op staande voet.

Conclusie: persoonlijke omstandigheden zijn belangrijk

Persoonlijke omstandigheden van een werknemer spelen een belangrijke rol bij een ontslag op staande voet. Deze omstandigheden en de gevolgen van het ontslag, kunnen tot gevolg hebben dat het ontslag op staande voet niet gerechtvaardigd is. Maak als werkgever dus altijd een goede belangenafweging voordat u een ontslag op staande voet geeft. Het is verstandig deze belangenafweging te maken met behulp van een deskundige. Wij helpen u daar graag bij.