Restauratie Paleis Het Loo: wanprestatie en auteursrechtinbreuk?

In een recente uitspraak heeft de voorzieningenrechter zich gebogen over de vraag of met de restauratie van Paleis Het Loo een duurovereenkomst niet is nageleefd en auteursrechtinbreuk wordt gemaakt. Deze uitspraak wordt in dit artikel besproken.

Van Asbeck c.s. zijn sinds de jaren ’70 via verschillende vennootschappen intensief betrokken geweest bij de restauratie en renovatie van Paleis Het Loo. Van Asbeck c.s. hebben tot aan 2016 zowel grootschalige restauratiewerkzaamheden als reguliere onderhoudswerkzaamheden verricht.

Van Asbeck c.s. krijgen geen opdracht voor verbouwings- en renovatiewerkzaamheden

In 2013 heeft minister Bussemaker aan de voorzitter van de Tweede Kamer bericht dat de verantwoordelijkheid voor het onderhoud bij de musea (en dus niet meer bij de Staat) komt te liggen.  Als gevolg hiervan is Stichting Paleis Het Loo verantwoordelijk geworden voor de verbouwing en het onderhoud van Paleis Het Loo. Stichting Paleis Het Loo heeft in september 2015 aangekondigd Paleis Het Loo grootschalig te verbouwen en renoveren. Daarvoor heeft Stichting Paleis Het Loo een aanbesteding uitgeschreven. De aanbesteding is aan een ander architectenbureau gegund.

Standpunt Van Asbeck c.s.

Van Asbeck c.s. nemen het standpunt in dat na een samenwerking van ruim 47 jaar, (stilzwijgend) een duurovereenkomst tot stand is gekomen. Hierdoor is Stichting Paleis Het Loo volgens Van Asbeck c.s. gehouden om de opdracht voor de nieuwe verbouwings- en renovatiewerkzaamheden aan Van Asbeck c.s. te verstrekken. Daarnaast maakt Stichting Paleis Het Loo volgens Van Asbeck c.s. auteursrechtinbreuk, door de verbouwings- en renovatiewerkzaamheden te laten verrichten. Daarmee worden volgens Van Asbeck c.s. onder meer de persoonlijkheidsrechten van Van Asbeck c.s. geschonden.

Van Asbeck c.s. heeft de Staat en Stichting Paleis Het Loo in kort geding gedagvaard voor het niet naleven van een duurovereenkomst en voor auteursrechtinbreuk. Hierdoor zou volgens Van Asbeck c.s. een verbod voor het uitvoeren van de verbouwings- en renovatiewerkzaamheden zijn gerechtvaardigd.

Duurovereenkomst?

Volgens de voorzieningenrechter kan in kort geding niet worden vastgesteld of sprake is van een (stilzwijgende) duurovereenkomst tussen Van Asbeck c.s. en de Staat. Daarbij is van belang dat de onderhoudsopdrachten aan drie verschillende, opvolgende vennootschappen zijn verstrekt. Hierdoor is geen sprake van een voortdurende relatie tussen de Staat en dezelfde (rechts)persoon of onderneming.

In het geval sprake zou zijn van een duurovereenkomst, hadden Van Asbeck c.s. ruim drie jaar van tevoren kunnen zien aankomen dat de Staat geen opdrachten meer aan Van Asbeck c.s. zou kunnen verstrekken, nu het beheer en onderhoud van Paleis Het Loo aan Stichting Paleis Het Loo is overgedragen. Hierdoor had de Staat een zwaarwegende grond om geen opdrachten aan Van Asbeck c.s. te verstrekken. Daarnaast hadden Van Asbeck c.s. voldoende tijd om andere opdrachtgevers te zoeken.

Verder ziet de voorzieningenrechter geen gronden om aan te nemen dat Stichting Paleis Het Loo verplicht was om opdrachten aan Van Asbeck c.s. te verstrekken, dan wel dat op de Staat de plicht rust om te bevorderen dat Stichting Paleis Het Loo de opdracht voor de restauratie Paleis Het Loo aan Van Asbeck c.s. zou moeten geven.

Auteursrechtinbreuk?

Ten aanzien van de auteursrechtelijke aspecten oordeelde de voorzieningenrechter dat Van Asbeck c.s. niet concreet hebben aangetoond waarin de restauratiewerkzaamheden auteursrechtelijk beschermd zijn en waarom de plannen een misvorming, verminking of andere aantasting daarvan zouden inhouden. Daarnaast kan de voorzieningenrechter niet vaststellen of de restauraties uit het verleden voldoen aan de vereisten voor het verkrijgen van auteursrechtelijke bescherming, nu Van Asbeck c.s. niets hebben aangevoerd waarop een dergelijk oordeel kan worden gegrond. Daarvoor vereist de voorzieningenrechter een concretere onderbouwing. De voorzieningenrechter vraagt zich overigens af of bij de restauraties uit het verleden creatieve keuzes zijn gemaakt.

Meer over dit onderwerp vindt u in een eerder artikel en overzicht, waarin de auteursrechten van de architect worden besproken.

Slotsom

Alle vorderingen van Van Asbeck c.s. worden afgewezen. De voorzieningenrechter heeft niet kunnen vaststellen of sprake is van een duurovereenkomst en auteursrechtinbreuk. Hierbij wordt wel opgemerkt dat het gaat om een kort geding, waardoor de voorzieningenrechter de zaak niet zo uitgebreid beoordeelt als een rechter in een bodemprocedure. Hierdoor is het niet uitgesloten dat in een bodemprocedure de zaak tot een andere uitkomst zou kunnen leiden. Uit deze zaak blijkt verder dat de onderbouwing van de auteursrechtelijke aspecten van groot belang is.

De advocaten van de sectie ondernemingsrecht van JPR staan u graag bij in de advisering en begeleiding van de beëindiging van een langdurige samenwerkingsrelatie. Om u daarbij zo goed mogelijk bij te staan, is de timing van uw handelen essentieel.

De intellectueel eigendomsrechtadvocaten van JPR staan u graag bij in de beoordeling van de auteursrechtelijke aspecten bij een verbouwing, sloop of nieuwbouw. Ook hierbij is de timing van uw handelen van groot belang. Het niet in acht nemen van de auteursrechtelijke aspecten bij een verbouwing, sloop of nieuwbouw, kan ertoe leiden dat de werkzaamheden moeten worden gestaakt.