Nadenken over de toekomst behoort bijna niet meer tot de mogelijkheden in de huidige tijd. Veel gaat en moet snel. Beslissingen zijn complexer. Een (wettelijk) moment van bedenktijd is dan fijn. Om die reden bestaat een wettelijke verplichting die leidt tot bedenktijd. In een recente uitspraak blijken de gevolgen van niet-naleving van die verplichting.
Wettelijke periode van rust bij franchise
Per 1 januari 2021 geldt de Wet franchise. In de wet staan meerdere regels voor franchisenemer en franchisegever. Een belangrijke wettelijke regel bij franchise is de standstill verplichting.
De standstill verplichting houdt een bedenktijd voor de franchisenemer in. De franchisegever moet de informatie geven waartoe de wet hem verplicht. Vervolgens heeft de franchisenemer 4 weken de tijd de informatie te bestuderen en te beslissen over het aangaan van de franchiseovereenkomst. In die vier weken mag de franchiseovereenkomst (of een samenhangende overeenkomst) niet worden gesloten.
De wet spreekt van het sluiten van een overeenkomst. Dat is wat anders dan het tekenen van een overeenkomst. Een schriftelijke overeenkomst is namelijk niet verplicht. Het verschil tussen “sluiten” en “tekenen” kan van groot belang zijn in een procedure.
De wet lijkt eenvoudig. Toch kan het misgaan
In mei 2024 verscheen een uitspraak over een geval waarin het niet goed is gegaan bij de toepassing van de standstill periode.
De franchisegever heeft de vereiste precontractuele informatie gegeven en vervolgens (op dezelfde dag) is onder meer de franchiseovereenkomst gesloten. Hierdoor werd de standstill periode niet in acht genomen. De rechter overwoog over het doel van de standstill periode onder andere:
‘Met de (te vroege) ondertekening van de franchiseovereenkomst werd [franchisenemer] in feite een franchisesamenwerking met [franchhisegever] ingetrokken, waaraan zij zich voor de formele ingangsdatum van de samenwerking niet meer zonder gedoe en kosten kon onttrekken.’
En:
‘De wettelijke regels op dit punt moeten geacht worden ook te zijn bedoeld een overenthousiaste franchisenemer tegen zichzelf in bescherming te nemen.’
Doordat de stand still periode niet in acht was genomen, was de franchiseovereenkomst vernietigbaar. Door de vernietiging moest de overeenkomst worden teruggedraaid.
Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat niet alle rechters dezelfde lijn volgen. Sommige rechters toetsen aan de redelijkheid en billijkheid. Strijd met de redelijkheid en billijkheid leidt niet tot vernietiging. Doordat rechters verschillend toetsen is er sprake van rechtsonzekerheid.
Welke gevolgen had de vernietiging?
De vernietiging leidde ertoe dat de franchisegever de ontvangen betalingen van de franchisenemer moest terugbetalen. Denk aan de entree- en franchisefee. Maar ook andere vergoedingen die de franchisenemer heeft betaald.
Ook voor de franchisenemer was er een impact. Een van de kenmerken van franchise is overdracht van know-how door de franchisegever. De franchisegever maakte daarom aanspraak op een vergoeding voor afgenomen know-how door de franchisenemer. Dit kan niet feitelijk worden teruggedraaid. Daarom moest de afgenomen know-how financieel worden gewaardeerd.
Vernietiging van de franchiseovereenkomst kan dus voor beide partijen een behoorlijke financiële impact hebben.
Tips voor de praktijk
We geven de volgende tips aan franchisegevers en -nemers:
- Let op het onderscheid tussen sluiten van een overeenkomst en het ondertekenen van een overeenkomst.
- Zorg voor een goede dossiervorming en legt vast wanneer welke informatie is gedeeld met de franchisenemer en wanneer welke reactie van de franchisenemer is ontvangen.
- Zorg voor een duidelijk precontractueel informatiedocument. Zet hierin niet alleen de noodzakelijke (wettelijke) informatie. Maak met de franchisenemer ook een planning / procesplaat.
- Probeer in de franchiseovereenkomst of een vergoedingenmodel aan de geleverde diensten door de franchisegever zo veel mogelijk een waarde of een bedrag te koppelen. Dat voorkomt discussie als de franchiseovereenkomst toch vernietigd of ontbonden wordt en de financiële impact van de vernietiging is dan ook beter in beeld.
Neem contact op met JPR voor ondersteuning
Mocht je deze tips als franchisegever willen doorvoeren in de formule, of ben je franchisenemer en wil je weten of het bij jou goed is gegaan? Wij helpen je graag verder. Onze ondernemingsrecht advocaten denken graag met je mee.
Bo Streuff
Vera Rhebergen-Vaags