Een arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege, door opzegging al dan niet onverwijld (staande voet) of ontbinding door de rechter. Aan dit rijtje kan sinds begin deze maand definitief vernietiging wegens bedrog worden toegevoegd. Het zogenoemde gesloten karakter van het ontslagstelsel staat daar niet aan in de weg.
Achtergronden
Werknemer solliciteert in november 2016 naar de functie van psychotherapeut. Werkgever verzoekt werknemer ook te solliciteren op de functie van Directeur Zorg. Werkgever neemt werknemer aan en benoemt werknemer daarbij tot statutair bestuurder.
In mei 2017 raakt werkgever ermee bekend dat werknemer geen lid is van de Vereniging EMDR Nederland.
Eveneens in mei 2017 spreekt werkgever werknemer aan op zijn functioneren. Zowel als directeur als in de functie van psychotherapeut levert werknemer niet de vereiste kwaliteit. Werkgever meldt dat werknemer mogelijk verkeerde informatie heeft verstrekt bij zijn sollicitatie. Op 2 juni 2017 neemt de aandeelhoudersvergadering het besluit werknemer te ontslaan.
Nadien wordt het werkgever duidelijk dat werknemer ook niet bekend is bij de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve Therapieën en hij niet heeft gewerkt bij een bepaalde GGZ-instelling. Bovendien blijkt dat werknemer nimmer in het BIG-register is ingeschreven geweest. Er volgt in 2018 een aanwijzing van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat de werknemer geen werkzaamheden meer mag verrichten als zorgverlener waarvoor een BIG-registratie is vereist.
Werkgever stapt naar de rechter
Werkgever vordert vervolgens terugbetaling van loon over de periode vanaf 1 januari 2017 tot en met mei 2017. De grondslag voor de vordering is de buitengerechtelijke vernietiging van de arbeidsovereenkomst omdat de arbeidsovereenkomst onder invloed van bedrog tot stand is gekomen.
De kantonrechter oordeelt dat vanwege het gesloten ontslagstelsel een beroep op buitengerechtelijke vernietiging slechts zeer beperkt is toegestaan. Dit zou uitsluitend mogelijk zijn indien de arbeidsovereenkomst na ontdekking van het bedrog nutteloos zou zijn geworden. Daarvan zou hier geen sprake zijn.
Het hof bekrachtigt het oordeel van de kantonrechter en overweegt:
Het in beginsel gesloten stelsel van het ontslagrecht staat niet in de weg aan buitengerechtelijke vernietiging van een arbeidsovereenkomst wegens bedrog. Wel werkt de bescherming van de werknemer als zwakkere partij in het arbeidsrecht door in het privaatrechtelijke leerstuk van de vernietiging, in die zin dat het hof als extra vereiste voor vernietiging hanteert dat de arbeidsovereenkomst (vrijwel) geheel nutteloos is gebleken.
Hoge Raad: Arbeidsovereenkomst kan worden vernietigd op grond van bedrog
De werkgever legt de zaak voor aan de Hoge Raad. De Hoge Raad is het met de werkgever eens.
Het wettelijk stelsel van het ontslagrecht is niet bedoeld om een werknemer die bedrog pleegt te beschermen. Bovendien biedt de wet ruimte om de gevolgen van een vernietiging van een arbeidsovereenkomst te corrigeren. De rechter kan bepalen dat de vernietiging niet helemaal terugwerkt naar het begin van de arbeidsovereenkomst. Ook heeft de rechter de ruimte om te bepalen in welke mate partijen over en weer verplicht zijn de gevolgen van de arbeidsovereenkomst ongedaan te maken. Ook kan een beroep op vernietiging naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn.
Uit de wet volgt niet de eis dat de inhoud van de arbeidsovereenkomst nutteloos was als gevolg van het bedrog en gelet op de correctiemogelijkheden is die eis ook niet nodig. De Hoge Raad verwijst de zaak terug naar een ander hof.
Belang voor de praktijk
Een voorbeeld als dit komt in de dagelijkse praktijk niet veel voor. Allicht zullen sollicitanten met name hun sterke punten benadrukken en minder ontwikkelde punten niet benoemen. Dit levert echter nog geen bedrog op. Komt bedrog wel vast staan, dan levert een buitengerechtelijke vernietiging ontegenzeggelijk een voordeel op voor de werkgever. De vernietiging werkt immers – anders dan de andere wijzen van beëindiging - terug in de tijd.
Wilt u meer weten over deze zaak of heeft u vragen over ontslagmogelijkheden? Neem dan contact op met onze arbeidsrechtadvocaten.
Albert Jan Boer
Wouter te Woerd
Marjolein Meijer