Wat zijn de exploitatierechten?
Exploitatierechten maken de exploitatie van het werk mogelijk. Exploitatierechten bestaan uit het exclusieve recht op verveelvoudiging (art. 13 Auteurswet) en openbaarmaking (art. 12 Auteurswet) van een werk. Openbaarmaking is eigenlijk een publicatie van een werk. Dit kan door het werk te tonen, verhuren, uitlenen of op een andere manier ter beschikking te stellen aan het publiek. Verveelvoudigen bestaat kort gezegd uit kopiëren en bewerken. Verveelvoudiging vereist een bepaalde (re)productiehandeling. De exploitatierechten komen exclusief de maker van een werk toe, tenzij anders overeengekomen.
Het auteursrecht kan niet altijd worden uitgeoefend. Het auteursrecht kent vele wettelijke beperkingen. Denk hierbij aan het citaatrecht, de parodie-exceptie of een beroep op het portretrecht. De toepassing van de wettelijke beperkingen is complex en vereist daardoor vaak een beschouwing van een advocaat.
Een veelgemaakte fout is dat foto’s van het internet worden geplukt. Als een foto op internet of Google staat, betekent dat niet dat die foto mag worden gebruikt. Ook niet wanneer er iets als ‘rechtenvrij’ bij staat vermeld. De schadevergoedingen kunnen extreem zijn bij auteursrechtinbreuk. Onderzoek altijd wie rechthebbende is en raadpleeg de gebruiksvoorwaarden.
Wat zijn de persoonlijkheidsrechten?
Persoonlijkheidsrechten beschermen de reputatie van de daadwerkelijke maker en zijn niet overdraagbaar. Ze blijven dus altijd bij de maker. Van sommige persoonlijkheidsrechten kan de maker afstand doen. De maker heeft de volgende persoonlijkheidsrechten:
- Het recht op naamsvermelding, tenzij dat in strijd is met de redelijkheid;
- Het recht zich te verzetten tegen wijziging van de benaming van zijn werk of de maker;
- Het recht om wijziging in het werk tegen te gaan, tenzij dat in strijd is met de redelijkheid;
- Het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van het werk.
De ontwerper van een gebouw heeft normaal gesproken de exploitatierechten en de persoonlijkheidsrechten. Als hij de exploitatierechten heeft overgedragen naar een andere partij, dan blijven de persoonlijkheidsrechten desondanks altijd bij hem. Onder bepaalde omstandigheden kan de ontwerper zich na de overdracht van de exploitatierechten wel op grond van zijn persoonlijkheidsrechten verzetten tegen een beoogde verbouwing van het gebouw. Voor beide partijen kan het verstandig zijn om schriftelijke afspraken te maken om discussies te voorkomen.
